Woord vooraf - De 3-Klank juli / augustus 2024
Geplaatst donderdag 04-07-2024
Geef Vrede, Heer
Terwijl het vakantieseizoen voor de deur staat en we verlangen naar de ontspanning en vreugde van die tijd, blijven de oorlogen maar voortduren. De oorlog tussen Oekraïne en Rusland en die tussen Israël en Gaza kennen geen pauzes. Soms worden ze
aangekondigd maar telkens blijkt dat de vijandigheden toch gewoon zijn doorgegaan.
Wanneer stoppen deze vreselijke oorlogen? De ellende is niet te peilen, zo diep.
Het is een verzuchting die maar in mijn hart blijft opkomen. Er lijkt geen spoortje hoop
op vrede aanwezig te zijn in deze verschrikkelijke conflicten.
Een lied dat dat uitdrukt en heel bekend is, is Gezang 1010. Het is een lied dat
ook in het oude liedboek stond als Gezang 285. De eerste regels zijn overbekend:
Geef vrede, Heer, geef vrede.
De wereld wil slechts strijd
Al wordt het recht beleden
De sterkste wint het pleit
het onrecht heerst op aarde
De leugen triomfeert
ontluistert elke waarde
O red ons sterke Heer
Opvallend hoe hier geweld, onrecht en leugenachtigheid nauw met elkaar verbonden zijn.
Het lijkt te gaan over oorlogen, want oorlog en onrecht hangen nauw met elkaar samen.
En het eerste slachtoffer in de oorlog is de waarheid. Wat dat betreft is nepnieuws niet
iets van de laatste jaren.
Maar het woord oorlog valt niet in het lied, wel het woord strijd. En daarmee gaat het
over meer dan directe vormen van oorlog. Maatschappelijke strijd bestaat in veel meer varianten. Eigenlijk vindt er ook in bijvoorbeeld ons land heel veel strijd plaats.
Kijk maar naar de politiek. Dat is eigenlijk ook een strijdtoneel waar men probeert
groepen te neutraliseren en aan het eigenbelang tegengestelde belangen het onderspit
te laten delven. Maar ook op andere terreinen is er strijd. De economie, op kantoren
(afdelingen tegen afdelingen). Er is heel veel onderlinge strijd door de hele
maatschappij heen. Dat drukt de zin: ’de wereld wil slechts strijd’ heel scherp uit.
Iedereen wil dat zijn of haar eigenbelang het beste gediend wordt en wie dat voor
elkaar krijgt is de sterkste. Oorlog is eigenlijk de meest extreme vorm van dit
maatschappelijke geweld dat overal aanwezig is.
Al die strijd veroorzaakt angst. Dat is de keerzijde ervan en dat wordt genoemd in
het tweede couplet. Die strijd maakt ook de toekomst moeilijk. Het bedreigt de aarde.
Angst veroorzaakt meer strijd en zo komen we in neerwaartse spiralen terecht.
Het enige dat daar tegen helpt is geloof. En daarom eindigen de eerste twee verzen
met een bede. De eerste is gericht aan de Heer en die Heer blijkt in het tweede vers
Jezus te zijn. Het derde vers beschrijft wat Jezus is en heeft gedaan. Jezus is zelf
de vrede en is ten onder gegaan in de strijd. En overwon daarmee de krachten die
deze strijd voeden. Zijn opstanding verlost ons van de angst en pijn en maakt dat
we voortaan blij kunnen zijn. En dan eindigt het vers niet met een bede maar met
onze nieuwe roeping: vredestichters zijn.
Ook dat gaat niet zonder strijd. Het vraagt om bekering. De bede ”bekeer ons
felle hart” in het laatste vers wijst erop dat wij ook van de aandrift om tegen de
anderen te strijden verlost moeten worden. Die hele maatschappelijke strijd heeft
de basis in ons eigen hart.
Alleen Jezus kan ons daarvan bekeren door zijn liefde aan ons te geven. Dat is
de basis om met woord en daad vredestichters te kunnen zijn. En dan eindigt
het lied met het visioen dat de laatste overwinnaar van al die strijd Jezus’ vrede
zal zijn.
Het is een prachtig lied. Als ik het op mij in laat werken, dan is het veel diepzinniger
dan ik had gedacht. Het is geschreven door Jan Nooter (1922 – 1997) en hij was
doopsgezind predikant. Dit lied staat heel bewust in de doopsgezinde traditie die
gekenmerkt wordt door veel aandacht voor geweldloosheid.
Die aandacht begon met Menno Simons die 500 jaar geleden pastoor werd in
Pingjum. Op 14 juli staan we daarbij stil in Menno’s Fermanje in Pingjum waar we
als HAAK-gemeenten samen met de Doopsgezinde gemeente De Lytse Streek samen
een dienst hebben.
Daarover meer verderop in dit kerkblad.
ds. Marco Roepers